Laat ik ook maar meteen een positieve recensie schrijven. Zaterdag was in Maastricht het M2Live festival voor jonge talenten in het Bonnefanten Museum. Dit was erg leuk. Ik was met name heel erg geraakt door de danser Teun van Roosmalen, van het Nationale ballet. Hij voerde een prachtige korte solo uit. Het was mooi, oprecht en zelfs de aanwezige breakdancers waren er stil van.

Wat kan Transparant stomme voorstellingen maken. Mijn God. Ik heb me, sinds hun Villa Vivaldi, niet meer zo verveeld. Regisseur Wouter van Looij koos ervoor om de zangers en dansers anderhalf uur lang als poppen over het podium te laten kronkelen (alsof we dat al niet vaak genoeg zien in dans. Blegh!), waardoor de zangers alleen maar aandacht hadden voor hun etherische bewegingen en totaal geen ruimte meer hadden om de tekst enige betekenis te geven. De tekst was ook vaak ronduit onverstaanbaar (lang leve de boventiteling). Ik vond het ijdel, oppervlakkig en erg saaaaaaaai. Gelukkig speelde Le concert d’Astrée erg goed en zong de sopraan met het zwarte haar mooi.

In deze solo speelt Woudenberg het verhaal van de jood Hatty Waterman, die door een bizarre samenloop van omstandigheden niet door de Duitsers wordt afgevoerd, maar onderduikt en de oorlog overleeft. De voorstelling bestaat eigenlijk uit drie delen. In het eerste deel maken we kennis met de familie Waterman, met de hoofdpersoon Hatty en de omstandigheden waarin zij leefden. Doordat Woudenberg hier soms nog erg naar de juiste toon lijkt te zoeken en de indruk geeft nog niet genoeg afstand te kunnen nemen van het verhaal, is dit niet het meest boeiende deel. Maar goed, daar is het een try-out voor, het een en ander moet nog indalen. In het tweede deel wordt het persoonlijke van het verhaal losgelaten en krijgen we een geschiedenisles te horen. Allerlei feiten uit de oorlog worden nog eens gememoreerd en iedereen die iets van die tijd weet zal weinig nieuws horen. Als geschiedenisleraar kan Woudenberg zo aan de slag, maar in deze voorstelling lijkt dit stukje een vreemde eend in de bijt. Na de pauze is het verhaal weer heel persoonlijk en wordt het verteld zoals alleen Woudenberg dat kan: meeslepend. Zelfs de taal is anders: zinnen worden vaak tot telegramlengte ingekort zodat de voorstelling een enorme vaart krijgt. Tot het ontroerende einde aan toe.

Hey, weet je… ik zag… nee echt… ja, Koos, een stukkie… van, luister… twee mannen… dikke tieten en vuile praat, en weet je, ja echt… het was… ja, echt, gewoon briljant, echt… Koos… hey Koos…

Helaas zeer teleurstellend. Het leek meer op een middelbare school toneelstuk dan een professioneel theater of cabaretstuk, waar voor betaald is…

Club Roll With It is strikt genomen geen theater, maar vermits het een club is die haar open avonden houdt in Frascati WG, toch maar een recensie. Wat een avond heb ik daar gisteren beleefd! Zelden zo diep geraakt geweest in het theater, misschien net omdat dit geen theater meer was maar fucking echt. Je wordt als ‘publiek’ uitgenodigd om een open avond bij te wonen van Club Roll With It. Dit voelt behoorlijk voyeuristisch, omdat de clubleden zo ver gaan in wat ze doen. Het is me niet helemaal duidelijk wat het precieze doel is van de club, of waarom ze werd opgericht, maar eigenlijk gaat het daar helemaal niet over. Ik besef dat dit een vage recensie is aan het worden. Laat ik even opsommen wat ik zoal zag/meemaakte: een behoorlijk fysieke opwarming waarbij iedereen werd uitgenodigd om mee te doen (zweten!), vervolgens een serie van acts, performances of hoe je het ook noemen moet, die de clubleden hadden voorbereid voor die dag (elke dag doen ze wat anders). Passeerden de revue: een clublid dat zich in een glazen waterbak onderdompelde, zijn adem inhield en vervolgens zo hard op zijn lip beet dat het water zich vulde met bloed, een clublid dat een prachtig lied had geschreven over zijn pas overleden cavia, een clublid dat zo veel mogelijk koffie wilde drinken in zo weinig mogelijk tijd, totdat hij het niet meer kon ophouden (hij wilde de schaamte ervaren die daarmee gepaard ging), enz. Dit werd afgewisseld met een soort van rituelen, (echte, niet voorbereide) gesprekken, live rocksongs, en scheen almaar verder te gaan. Tot het plots afgelopen was. Alsof je plots werd geknepen tijdens een droom en abrupt wakker werd. Om dan tot het besef te komen: dit was écht… Ik ga zeker nog een keer terug, en kan iedereen van harte aanbevelen hetzelfde te doen. Je wordt er een ander mens door! Ik ga best veel naar het theater, maar dit valt met niets anders te vergelijken. Gaan! (O ja, de website van de club: www.rollwithit.nl)

Ik ben het eens met wat Vincent Kouters in de Volkskrant over deze voorstelling zegt. De tekst van De Vlam en Helmer is inderdaad aardig, al had het wat mij betreft iets gevaarlijker gemogen. Maar op de uitvoering valt, dat vind ik ook, nogal wat aan te merken. Want wat moet je als toeschouwer met een speelstijl en een beeldtaal waarin aan de ene kant alles bloedserieus wordt genomen, zo lijkt het tenminste, maar waar aan de andere kant alles wat gezegd en getoond is weer onmiddellijk wordt gerelativeerd. Waar geeft Joachim Robbrecht met zijn regie dan eigenlijk commentaar op? Mij wordt dat niet duidelijk. Uiteindelijk vind ik het door die rare regiefratsen dus een saaie voorstelling. Waarvan ik misschien beter alleen de tekst had kunnen lezen.

Traag dwarrelt het papier naar beneden. Er lijkt geen einde aan te komen. Hedda vernietigt het manuscript, ze maakt het kind van Lövborg kapot door de honderden losse vellen in lange geduldige bewegingen omhoog te gooien. Een prachtig beeld vind ik dat. De beelden en de geluiden, inclusief de manier waarop Çigdem Teke haar tekst zegt en waarop ze op een over het podium gespannen snaar verveeld piano speelt, zijn sowieso sterke punten in deze voorstelling van Suzanne Kennedy. Die blijven me bij. Dat geldt wat minder voor de interactie tussen de acteurs, die vind ik minder overtuigend. Spectaculair is de ingreep om het verhaal in retrospectief te vertellen, om de voorstelling te beginnen met de zelfmoord van Hedda. Met als voordeel dat het heel vanzelfsprekend is dat het hoofdpersonage al commentaar geeft op gebeurtenissen terwijl ze nog plaatsvinden. Een interessante vondst. Die het extra spannend maakt. Maar ik vraag me wel af hoe ik erop zou hebben gereageerd als dit mijn eerste Hedda Gabler was. Zou ik het dan wel hebben begrepen allemaal?

eerste try-out, en dat is te merken. beetje stroef, beetje onwennig. het concept is bij vlagen iets te duidelijk aanwezig: het ‘rockt’ zeker nog niet. maar de potentie is er en mevrouw Kristel ontroert, meerdere keren. haar breekbaarheid, de hele wereld die ze vertegenwoordigt, haar timbre en blik, het actueel gemaakte verleden, zij is echt de kern van de voorstelling. de 2 ‘meisjes’ zijn zeker niet slecht, maar La Kristel draagt het. de kok was niet nodig en het einde was te harmonieus. het was mooi rond, en dus braaf. waarom mag het niet schrijnen, mag de pijn niet echt voelbaar worden gemaakt?

Gerardjan Rijnders kiest voor een afstandelijke speelstijl. Waarschijnlijk om een vervreemdingseffect te bereiken. Maar omdat er in zijn regie geen enkele ruimte is voor relativering van die toneelpraktijk van anno dazumal, verwordt het tot een soort hyperrealistisch postrealisme dat vooral verveling bewerkstelligt. En hoewel Rogier Philipoom als soldaat Woyzeck voortdurend over het podium heen en weer rent, opgejaagd, van het ene bijbaantje naar het andere, kijk je als toeschouwer naar een ontzettend trage voorstelling. Er zijn geen tempowisselingen, je kijkt naar traagheid an sich. Dan zij er nog vier muzikanten. Prominent op de voorgrond. Je verwacht dus dat die wat meer doen dan balkanklanken produceren. Nee hoor. Ze lopen één keer een tent binnen. Dat is het. Die scène, in die halfgesloten tent, is exemplarisch voor de enorme afstand die Rijnders, opzettelijk neem ik aan, creëert. Na afloop van de voorstelling wordt duidelijk wat het effect daarvan is op de schouwburgbezoeker van de toekomst. Want nogal wat toeschouwers van rond de twintig laten overduidelijk merken dat ze het voorlopig wel weer even hebben gehad met toneel. Zou Rijnders zich dat realiseren?